Nhà lá – một loại kiến trúc truyền thống của Việt Nam

Nhà lá là một trong những kiến trúc lâu đời của ông cha ta để lại. Nó mang nhiều giá trị hoài niệm và nét đẹp độc đáo của dân tộc. Khi chưa có những vật liệu xây dựng hiện đại như sắt thép, xi măng thì ông cha ta chỉ có thể dùng bùn trộn với rơm rạ để tạo nên những bức từng nhà vững chắc. Để có thể che mưa che nắng cho nơi sinh sống của mình thì ông cha ta đã dùng các loại lá cây với tuổi thọ cao, chịu được mưa gió, mối mọt. Hai loại lá mà ông cha ta sử dụng nhiều nhất đấy là lá cọ và lá dừa để lợp mái nhà.

Nhà lá là kiểu nhà gì?

Nhà lá có mặt ở tất cả các vùng miền ở nước ta. Nhưng đặc sắc nhất phải nói đến kiến trúc nhà mái lá cọ và nhà mái lá dừa ở Bắc Bộ, Tây Nam Bộ. Kiến trúc nhà lá cọ tại Bắc Bộ mang hơi hướng hoài cổ và đậm nét đẹp dân gian, thôn quê. Còn đối với kiến trúc nhà lá dừa mang đến cảm giác thoáng mát, hòa mình vào thiên nhiên và cảnh vật xung quanh.

Nhà lá được xem là một trong những nét đẹp lâu đời. Mà giờ đây chúng ta chỉ còn thấy trong những tác phẩm hội họa và tại các khu nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí, du lịch. Thiết kế đơn giản, không cầu kỳ và dễ dàng thực hiện. Những ngôi nhà mái lá bây giờ còn mang cho mình những thăng trầm của lịch sử, của sự thay đổi của đất nước. Đến nay kiến trúc nhà mái lá đã được khoác lên mình một bộ áo mới vẫn giữ cho mình nét truyền thống nhưng không kém cạnh sự hiện đại trong đấy.

Các loại nhà lá truyền thống ở nước ta

Hiện nay ở nước ta có rất nhiều các loại nhà lá khác nhau. Mỗi vùng miền lại có những cách tây và thay đổi, nhưng chung quy lại thì chỉ khác nhau về nguyên liệu lá lợp nhà. Có 2 loại nhà lá phổ biến: nhà lợp lá cọ, nhà lợp lá dừa. Hãy cùng Tre Trúc Thái Dương đi tìm hiểu rõ hơn về hai loại nhà này nhé.

Nhà lá cọ (được lợp mái bằng lá cọ)

Cọ là một giống cây có xuất xứ từ châu Phi, ngoài cho dầu cọ thì cây còn cho lá. Với bộ rễ chùm, chịu hạn tốt có thể trồng ở vùng núi và đồng bằng đều được. Rất thích hợp trồng tại những nơi đất thịt, độ ẩm ao trong đất. Đây chính là môi trường đất mà cây cọ phát triển tốt nhất và năng xuất dầu cao.

Lá cọ dài có hình quạt có rãnh sâu nên rất thích hợp dùng để lợp mái, vách chắn mưa, nắng gió. Thân của cây có thể dùng làm cột nhà, máng nước, thân cầu khỉ,…Cuống lá cọ có thể làm lạt buộc, lồng gà, lồng chim, mành cọ, rọ lớn,…

Cách lợp nhà bằng lá cọ

Bước 1:

Tiến hành khai thác lá cọ, chọn các lá cọ già, màu xanh đậm hoặc chuyển sẫm là những chiếc lá đạt tiêu chuẩn. Chọn lá rất quan trọng trong việc sử dụng mái cọ lâu hay dài. Lá cọ già, không bị sâu ăn sẽ đảm bảo ngôi nhà bạn sử dụng được thời gian lâu. Chuẩn bị lạt buộc các lá cọ thành tấm.

Bước 2:

Dựng khung nhà cố định từ các nguyên liệu từ tre trúc, cây đước đã chuẩn bị. Tiến hành kết các lá cọ lại thành tấm.

Bước 3:

Tiến hành lợp các tấm cọ, nếu lợp dày thì mỗi tấm lá đôi cách nhau 10cm, lá chiếc 8cm, lợp thưa thì khoảng cách là 15cm. Khoảng cách các tấm cọ khi lợp gọi là “li lá”. Khi đã thông nhất độ dày thưa mỗi ly thì người thợ sẽ tiến hành hợp từ phần mái xuống đến cả vách tường nếu như được yêu cầu. Công việc lợp mái này đòi hỏi người thợ phải tỉ mỉ canh các loại lá sao cho tất cả đều cỡ với nhau.

Nhà lá dừa (được lợp mái bằng lá dừa)

Lá dừa lợp nhà được dùng trong việc xây dựng nhà không phải là loại lá của cây dừa thân cao cho quả có nước. Mà là cây dừa nước một giống cây đặc hữu của khu vực miền Nam. Cây dừa nước với khả năng sinh trưởng trong điều kiện bù lầy, ngập nước ưu việc. Với bệ lá có kích thước lớn, nhiều lá, lá dài và rất thẳng.

Cách lợp nhà bằng lá dừa

Bước 1:

Bước đầu tiên khi thực hiện xây dựng nhà lá dừa bằng lá dừa nước thì chúng ta cần chọn kỹ lưỡng lá để sử dụng. Những tàu lá dừa vừa chín tới, không bị sâu bệnh, ít bị rách là những tàu lá đạt tiêu chuẩn. Tiếp đó những tàu lá sẽ được chặt xé làm đôi, phơi theo từng cặp, phơi từ 10 – 15 ngày, sau đó mới bắt tay vào thi công. Đồng thời các bạn cần chuẩn bị cột, rui mè, đòn tay để làm khung nhà.

Bước 2:

Sau khi đã có các tàu dừa nước chúng ta sẽ tiến hàng chằm một công đoạn không thể thiếu với những ngôi nhà bằng chất liệu này. Những người thợ sẽ tiến hành phân loại lá dừa theo kích thước khác nhau. Sau khi phân loại lá những người thợ sẽ tiến hành chành những chiếc lá ấy lại vào những thân tàu lá đã được chẻ ra. Những chiếc lá dừa được chằm chéo đều nhau và dùng lạt buộc cố định lại. Tấm lợp bằng lá dừa nước thường dài 1m.

Bước 3:

Tiến hành xếp các tấm lợp dừa lên mái của căn nhà, lợp từ trên xuống dưới, dùng lạt buộc lại các tấm lợp thật chắc. Trước khi lợp chúng ta cần phải chọn li lá để có thể lợp một cách chính xác và đẹp đẽ. Chúng ta lợp càng dày thì tuổi thọ của mái nhà sẽ càng cao.

Ưu điểm của nhà lá

Nhà lá một trong những kiến trúc tiêu biểu những nó đã bị lãng quên trong những năm đầu của đổi mới kinh tế của nước ta. Giờ đây với các thiết bị máy móc hỗ trợ, cùng với công nghệ thì những ngôi nhà mái lá không còn mang dáng vẻ tiêu điều, xám xịt nữa. Mà thay vào đó là một sự tươi mới, độc đáo mang đến không gian mát mẻ. Chi phí xây dựng nhà lá cũng không quá đắt đỏ, đơn giản yên bình nhưng lại tiết kiệm chi phí rất nhiều. Không những xây dựng nhanh chóng mà chúng ta có thể cải tạo lại ngôi nhà dễ dàng, tuổi thọ ngôi nhà cũng khá lâu.

Nhà mái lá bây giờ còn mang lại những giá trị văn hóa lâu đời của ông cha ta để lại. Một nét đẹp mang đậm bản sắc của dân tộc, hồng quê vào trông tất cả một ngôi nhà. Nhà mái lá dùng trong việc phát triển du lịch ngày nay cũng đang phát triển mạnh. Mang đến một không gian vô cùng mới mẻ cho du khách đến với các khu du lịch sinh thái, resort, khu nghỉ dưỡng.

Xem thêm: Nhà tre là gì?.

Ứng dụng của nhà lá

Làm nhà ở

Mặt dù là một kiến trúc xưa cũ nhưng với ngày nay nhịp sống hiện đại, hối hả. Con người chúng ta đã bị cuống vào vòng xoáy tiền bạc. Chính vì thế mà chúng ta cần những ngày bình yên, thu gian lại tâm trí của bản thân. Không điều gì tuyệt vời hơn khi được thức dậy trông một ngôi nhà mái lá đơn sơ, mở cửa ra là khung cảnh làng quê yên bình cùng với một chút hương của cỏ đồng thoảng  trong không khí. Thế nên nhà mái lá dùng làm nhà ở tại các vùng nông thôn là vô cùng hợp lý. Với các vật liệu như ngày nay thì ngôi nhà lợp lá của chúng ta không thua kém nhà gạch ngói.

Làm nhà hà hàng, resort, khu sinh thái

Nhà lợp lá dùng trong làm nhà hàng, resort, khu sinh thái là một trong những ứng dụng chủ đạo. Mang đến cho khách hàng một không gian hoàn toàn mới, đơn sơ mà bình yên đến lạ thường. Chi phí thiết kế và xây dựng thấp là một trong những điểm mạnh khi xây dựng các nhà hàng, resort, khu sinh thái. Nội thất bên trong nhà lá cũng không mấy phức tạp và ít tốn chi phí, hầu như các sản phẩm nội thất và trang trí trong nhà lá là các sản phẩm mây tre đan.

Xem thêm: Đơn vị thi công nhà lá cỏ tranh giá rẻ uy tín tại TPHCM.

Kết luận

Nhà lá vẫn là một trong những thiết kế mà các bạn nên xem xét với hai mẫu nhà lá cơ bản: nhà lợp lá cọ và nhà lợp lá dừa. Những ứng dụng thực tiễn vô cùng thiết thực, tiết kiệm chi phí xây dựng và xây dựng nhanh chóng. Những kiến thức mới về những ngôi nhà lá sẽ được Tre Trúc Thái Dương cập nhật liên tục và chia sẻ tới bạn đọc.